ساختار و جنس واير شمع

واير شمع يک سيم يا کابل است که در دو سمت خود ساختار مشخصي به منظور انجام وظيفه‌اش دارد. دو سر آن درپوش‌هاي پلاستيکي با توجه به فرم هر طرف تعبيه مي‌شود که وظيفه‌ عايق براي جلوگيري از نفوذ رطوبت به محل اتصال واير به کوئل يا شمع را برعهده دارد. چرا که هرگونه نفوذ آب به اتصالات واير منجر به مختل شدن عملکرد واير و حتي روشن نشدن موتور مي‌شود. يک سر آن ساده و منتهي به فيشي فلزي براي اتصال به کوئل يا دلکو است. درپوشي لاستيکي پس از اتصال روي اين فيش کاملا ثابت مي‌شود به نحوي که همه‌ منافذ را مي‌پوشاند. جنس لاستيک درپوش در سري متصل به شمع کيفيت و قابليت‌هاي عايق‌بندي بيشتري دارد چرا که اين قسمت از اهميت بيشتري برخوردار است. اين درپوش که بزرگتر نيز طراحي مي‌شود از پلاستيک‌هاي ارتجاعي ساخته شده است.

در داخل اين درپوش، يک مفتول فلزي ديده مي‌شود که به شمع متصل مي‌گردد. بخش انتهايي اين مفتول براي جلوگيري از استهلاک و کاهش تاثير ارتعاشات و حرارت کمي‌ برجسته‌تر طراحي مي‌شود. اين مفتول به بخش رساناي کابل واير متصل مي‌شود. بنابراين واير شمع در شکل ظاهري داراي بخش‌هاي زير است:

• کابل مياني (کابل انتقال)
• درپوش‌هاي لاستيکي
• مفتول اتصال به شمع
• فيش اتصال به کوئل يا دلکو

اجزاي تشکيل‌دهنده کابل مياني واير شمع

بخش کابل مياني واير براي انجام بهينه‌ وظيفه‌ خود، ساختار مشخصي دارد. اين ساختار ممکن است براساس نوع واير شمع تغييراتي در متريال داشته باشد اما در نهايت ترکيب و فرم مشخص واحدي در همه‌ آن‌ها ديده مي‌شود. بخش‌هاي مختلف کابل واير به اين ترتيب هستند:

کاهنده‌ پارازيت

داخلي‌ترين بخش کابل است. اين رشته از ايجاد جريان‌هاي مزاحم و نويز و پارازيت پيشگيري مي‌کند و در کابل‌هاي قديمي و سيمي وجود نداشت.

رسانا

دومين لايه‌ کابل است و کاهنده‌ پارازيت را در برمي‌گيرد. جريان برق توسط اين لايه منتقل مي‌شود. جنس آن در انواع واير متفاوت است.

عايق

اين لايه که لايه‌ رسانا را پوشش مي‌دهد، ضمن کاهش پارازيت‌ها و جريان‌هاي مزاحم سيم رسانا را عايق‌بندي مي‌کند. به اين صورت از هدررفت انرژي برق درون سيم رسانا جلوگيري کرده همچنين از اين سيم در برابر دماي بالاي موتور محافظت مي‌کند. جنس اين لايه نيز در مدل‌هاي مختلف واير شمع تغيير مي‌کند.

بافت تقويت کننده

روي لايه‌ رسانا قرار مي‌گيرد. استحکام و مقاومت کابل را افزايش مي‌دهد ضمن حفظ قابليت ارتجاعي آن. اين لايه معمولا از جنس الياف مقاوم به گرما است.

روکش سيليکون

خارجي‌ترين لايه کابل است. لايه‌هاي داخلي را به صورت منسجم کنار هم حفظ مي‌کند و در انواع واير از سيليکون توليد شده تنها کيفيت آن متفاوت است.

از آن‌جا که واير شمع يک قطعه‌ متحرک و در تماس اصطکاک نيست، استهلاک چنداني ندارد و در صورت انتخاب نوع مناسب آن براي خودرو نياز به تعويض در فاصله‌ زماني کوتاه ندارد.

طول عمر واير شمع چقدر است؟

عمر مفيد واير شمع‌ها بسته به کارخانه توليدي آن و نوع خودرو تعيين مي‌شود. معيار تشخيص پايان عمر واير کيلومتر کارکرد خودرو است که سازنده‌ واير آن را هنگام فروش مشخص مي‌کند. به اين ترتيب که کيلومتر عمر مفيد آن را روي بسته درج مي‌کند. اين طول عمر بر اساس جنس‌هاي مختلف واير تغيير کرده و کمتر يا بيشتر مي‌شود. به طور کلي دو عامل در طراحي و ساخت و طول عمر واير شمع تأثيرگذار است:

۱. حرارتي که موتور به واير منتقل مي‌کند.

۲. ميزان ولتاژ برقي که از واير عبور مي کند.

يکي از مشکلات شايع در اثر خرابي و سوختن وايرها از کار افتادن يک يا چند سيلندر موتور است. اين مشکل ممکن است در موتورهايي با بيش از ۴ سيلندر چندان محسوس نباشد، اما در موتورهاي چهار سيلندر و کمتر، قدرت موتور به شدت افت کرده و به اصطلاح ريپ خواهد زد. اين معضل در نهايت افزايش و کاهش شتاب خودرو را به دنبال خواهد داشت. ديگر مشکلاتي که نقص داشتن يا بي‌کيفيت بودن واير شمع ايجاد مي‌کند عبارتند از:

– کاهش قدرت موتور.

– بالا رفتن دماي موتور به دليل فشار بيشتر به آن.

– افزايش مصرف سوخت خودرو به دليل سوختن ناقص آن يا به اصطلاح خام‌سوزي.

– لرزش موتور.

– بالا رفتن درصد توليد  آلاينده در خودرو.

– برق دزدي هنگام تزريق بنزين و جرقه‌زني و احتراق که حتي منجر به انفجار خودرو مي‌شود.

– ذوب شدگي سر شمع و پلاتين و الکترود مياني آن.

براي پيشگيري از اين معضلات رعايت نکات ايمني مانند سرويس و بازرسي دوره‌اي واير شمع‌ها و توجه به طول عمر آن‌ها توصيه مي‌شود.

نحوه نگهداري از وايرها چگونه است؟

شايع‌ترين نوع برق دزدي در خودرو‌ها تحت تاثير نقص واير‌ها است. پيشتر توضيح داديم که اين معضل چگونه مي‌تواند کارکرد کل موتور را تحت تاثير قرار دهد. بنابراين رعايت نکات ايمني درباره‌ وايرها از اهميت خاصي برخوردار است. نگهداري مناسب از آن‌ها باعث مي‌شود که در طول زمان مشخص شده از سوي سازنده به عنوان عمر مفيد آن‌ها، بدون نياز به تعويض يا تعمير، براي خودرو بخوبي انجام وظيفه کنند. براي نگهداري از وايرشمع‌ها بهتر است به موارد زير دقت کنيم:

۱. از خم کردن و شکستن آن‌ها خودداري کنيم.

۲. از بريدن سر کابل واير و سوار کردن دوباره‌ روکش روي آن اجتناب کنيم.

۳. مراقبت از ايجاد سوختگي در واير، هرچند که داراي عايقي نسوز است. چرا که دماي موتور هنگام فعاليت بسيار بالا مي‌رود و ممکن است در طولاني مدت منجر به سوختن اين عايق شود، البته اگر عايق طولاني مدت در مجاورت قطعه‌ با حرارت بالا قرار گيرد. پس بهتر است مراقب باشيم اين مجاورت و تماس اتفاق نيفتد.

۴. ممانعت از برخورد جسمي تيز با کابل واير و آسيب ديدن آن که مي‌تواند باعث برق‌دزدي شود.